Utopia – motivatie
“Life’s a journey, not a destination,” zei zanger Steven Tyler (van Aerosmith) ooit. Een mooie beschrijving voor de reis van het leven die we allemaal maken, een reis die voor ieder mens weer anders is.
Veel mensen in onze huidige maatschappij zijn echter heel vaak in hun hoofd bezig met het bereiken van een doel; het einde van een reis, in plaats van met de beleving van het reizen zelf. Ze leven van doel naar doel, en hopen zo gelukkig te worden. Ze zien alleen maar het huidige doel voor zich, en vergeten te genieten van alles wat er om hen heen gebeurt terwijl ze onderweg zijn. Ze vergeten dat het de weg is, die naar het doel leidt; en dus dat deze weg wellicht een veel belangrijkere rol speelt dan het doel. Het doel blijkt dan ook vaak niet zo bevredigend te zijn als van tevoren werd gehoopt; deze teleurstelling maakt dat men – tevergeefs - weer op zoekt gaat naar een nieuw doel, in de hoop dat dit nieuwe doel wel bevredigend zal zijn.
Tenzij men tot het besef komt dat ze hun geluk en bevrediging op de verkeerde plek zoeken, kan deze vicieuze cirkel zich een mensenleven lang herhalen; veel mensen hebben zelfs tot op hun sterfdag nog nooit echt genoten van het leven, hebben nooit het geluk ervaren (alleen misschien in hun kindertijd, aangezien je dan veel meer in het nu leeft dan later wanneer je steeds meer zorgen en verantwoordelijkheden om je heen bouwt). Ze waren zich niet bewust van de vicieuze cirkel waarin ze vastzaten, of waren zich er wel bewust van, maar konden zich er niet van bevrijden. Ze zaten vast in de huidige maatschappij van materialisme, macht en massaconsumptie.
In deze huidige maatschappij wordt iedereen ook gestimuleerd om zoveel mogelijk bezittingen te vergaren. Zet een uur lang je tv aan, loop eens door een winkelstraat, of luister naar de gesprekken van mensen om je heen; iedereen probeert jou producten aan te smeren, en mensen praten voornamelijk over hun bezittingen of de wens om bepaalde dingen aan te schaffen. Het lijkt alsof het bezitten van spullen de enige voorwaarde is om gelukkig te worden. Dit is uiteraard niet zo, maar dat beseffen veel mensen niet meer; ze zijn nu niet gelukkig en zijn dan ook voornamelijk bezig om meer en meer spullen aan te schaffen.
De massamedia geeft mensen het beeld, dat allerhande producten (die ze uiteraard eerst moeten kopen) hen gelukkig zullen maken, en hen zullen verlossen van al hun problemen, kwaaltjes en zorgen. Mensen kopen daardoor echt de meest vreemde en onzinnige ondingen, die totaal niet, zelfs niet superindirect, bijdragen aan hun levenskwaliteit. Is er ooit iemand gelukkig geworden van een elektrische tandenborstel, vaatwastabletten, van een dekbedovertrekset of van een vliegenmepper? Een retorische vraag. Mensen kopen spullen omdat hen is wijsgemaakt dat hierdoor de kwaliteit van hun leven verbetert. Maar het gaat de economie en autoriteiten er gewoon om dat er geld rolt, zodat bedrijven geld verdienen en steeds machtiger worden. De machtigste mensen hier op aarde, de mensen die bepalen hoe de wereld eruitziet, zijn geen presidenten of vorsten, maar mensen die aan het hoofd staan van multinationals zoals Microsoft en Mc Donalds. Zij sponsoren machthebbers zodat ze hun ook min of meer in hun greep hebben; zo worden die gedwongen worden om rekening te houden met de belangen van de multinationaltop; dat houdt dus in dat globalisering, massaconsumptie en uitbreiding van het leger gestimuleerd worden om zo meer geld en meer macht te genereren omdat dit gunstig is voor de economie. Mensen worden in toom gehouden via de massamedia; de machtigste hypnotiseur ter wereld. Via tv, krant en radio worden we zoet gehouden en geëntertaind om onze gedachten af te leiden, en tegelijkertijd worden we bang gemaakt voor bijv. terrorisme, een economiecrisis, natuurgeweld, onbetrouwbare medemensen, verkrachting, criminaliteit, moord, de politie, de overheid en nog veel meer. Om ons in toom te houden, zodat we niet ons hoofd boven de massa uitsteken en zien dat we erin geluisd worden. Ook worden we gestimuleerd – zeg maar gemanipuleerd – om geld uit te geven en zodat de bedrijven steeds meer winst (en dus macht) verkrijgen. De massamedia slaagt er met elke generatie beter in om mensen te indoctrineren, om mensen om te toveren tot steeds gretigere consumenten. Tv, radio en internet hebben zo’n ongelofelijke greep op de mensen van nu, dat de media haast zonder moeite de gehele wereldbevolking kan hypnotiseren/indoctrineren. Ze hebben zo’n enorme manipulatiemacht; ze kunnen eigenlijk bepalen wat ze ons mensen voorschotelen en met de paplepel naar binnen forceren. En wij vinden alles lekker. En we vertellen onze kinderen dat het lekker is, en zij vertellen het hun kinderen. Omdat we het lekker vinden, vragen we ons niet graag af of het wel goed voor ons is…Dat zouden we wel moeten doen.
Omdat materialisme en massaconsumptie ons tegenhouden om uit onze vicieuze cirkels te breken om zo onze reis naar bewustzijn, verlichting en geluk te kunnen vervolgen, is het aannemelijk genoeg dat al dat geconsumeer wel slecht voor ons moet zijn. We hebben een muur van materiaal en consumptieartikelen om ons heen gebouwd, waardoor we onszelf hebben afgezonderd van onze natuurlijke omgeving; we zijn vervreemd van onze natuur. Zo erg zelfs dat het ons niet eens meer iets kan schelen of de natuur niet bezwijkt onder de door ons gecreëerde berg materiaal- en consumptieafval. We zijn in coma geraakt en zitten vast in de routine van de huidige maatschappij. We zijn al vergeten dat het om de reis van het leven gaat, en niet om het uiteindelijke doel. Tevens zijn onze doelen door de consumptiemaatschappij erg materialistisch geworden: wou vroeger nog iedereen gelukkig of oud worden, tegenwoordig wil iedereen rijk of beroemd worden. Een verschuiving van vreugde en levenskwaliteit naar materiele rijkdom en macht. Dus we leven naar materialistische doelen toe, in plaats van dat we levensvreugde zoeken in het nu.
Over 15 jaar is depressie volksziekte nummer één. Van alle koraalriffen is slechts 40% over, sinds 1970 verdween ruim een kwart van alle diersoorten. Over 80 jaar zijn aardolie en aardgasbronnen uitgeput. Over 30 jaar sterft 80% van de mensheid aan kanker, veroorzaakt door al het plastic dat we hebben geproduceerd, maar wat niet meer teruggebracht kan worden tot onschadelijke stoffen. In de afgelopen vier generaties is 80% van de oorspronkelijke bebossing in onze leefomgeving verdwenen. We moeten ons realiseren dat onze planeet verziekt wordt door de wijze waarop de mensheid momenteel leeft. We kunnen wel doorgaan zoals we nu doen, maar dat zal catastrofale gevolgen hebben voor moeder natuur. En de mensheid zelf zal waarschijnlijk uitsterven.
Waarom nemen wij niet meer genoegen met minder spullen, zodat het weer mogelijk wordt om in harmonie met de natuur om ons heen te leven?
Waarom zien we niet dat de kwaliteit van ons leven er juist op vooruit zal gaan, als we weer op natuurlijke wijze gaan leven? Waarom zien we niet dat juist de natuur ons veel meer moois en geluk kan brengen dan welk massaproduct dan ook? We zullen moeten ontwaken uit onze materialistische coma, uit onze gecreëerde consumptierealiteit, en de echte realiteit weer onder ogen moeten zien. We zullen moeten beseffen dat we in een wereld leven die niet realistisch is; we nemen enkel, zonder terug te geven. Deze balans van geven en nemen is de basis van alle leven op onze planeet. Als we willen overleven, zullen we weer moeten zorgen dat deze balans tussen mens en natuur hersteld wordt. Dit zullen we zelf moeten doen, en als we er te lang mee wachten, is het logische gevolg dat moeder natuur zelf de balans zal herstellen door de mensheid van deze aarde weg te vagen. Zo is het altijd al geweest – denk maar aan de dinosauriërs die te grof en groot waren voor deze aarde – en het lot van de mensheid zal niet anders zijn.
Hoe moeten we dat doen? Allereerst moeten we ons echt, maar dan ook echt bewust worden van onze huidige problematische situatie. Hierbij is het belangrijk dat je niet denkt: ”ja, maar in mijn eentje krijg ik toch niets gedaan, ik ben hoogstens een druppel op de gloeiende plaat”. We zijn allemaal onderdeel van de mensheid, en ieder van ons zal een steentje bij moeten dragen, willen we overleven! Een muur is enkel stevig omdat iedere steen er één voor één is neergelegd en steun biedt…
Vervolgens gaan we ook echt (radicale) veranderingen aanbrengen in onze huidige levenssituatie; want als het goed is besef je nu onderhand dat je bijvoorbeeld dat je baan eigenlijk geen reet aanvindt, of dat je niet achter de werkwijze/denkwijze van je bedrijf staat, dat je eten vol plastic en chemicaliën zit en dus helemaal niet zo lekker is, dat je eigenlijk altijd moe en futloos bent, geen zin hebt in de dag of niet lekker in je vel zit, dat het lijkt alsof je altijd te weinig geld hebt, dat je steeds spullen blijft kopen zonder je verlangen te stillen, dat je altijd al een leegte in je hebt gevoeld die je niet krijgt opgevuld met het entertainment of de producten en diensten van deze maatschappij en dat je eigenlijk niet het gevoel hebt dat je geniet.
Waarom zeggen we onze banen niet op en gaan we doen wat we leuk vinden, waaronze passie ligt, of lekker reizen? Waarom gaan we niet op een plek wonen die we mooi vinden en waar we genoeg voedsel en water kunnen verzamelen om van te leven? Waarom doen we al onze spullen niet weg? Daar ga je heus niet dood van…waarom zijn we zo bang om deze dingen kwijt te raken? Waarom laten we ons zo beïnvloeden door bedrijven en grootmachten? Waarom houden we ons niet bezig met hoe we kunnen overleven, en hoe onze kinderen en kleinkinderen kunnen overleven, in plaats van met het aanschaffen van een ipod, een nieuwe bank of designerkleding?
Want dat is waar we over na zouden moeten denken: hoe overleven we op deze planeet, en hoe hebben onze kinderen nog enige kans om te overleven.
Er wordt beetje bij beetje steeds meer, maar nog steeds veels te weinig onderzoek gedaan naar duurzaam, ecologisch leven…Het zou onze prioriteit moeten zijn om mensen bewust te maken van hun vervreemde gedrag – veroorzaakt door bedrijven die verblindt zijn door geld en macht -, om onze manier van leven drastisch te veranderen en om te onderzoeken hoe wij vanuit onze huidige situatie en met de huidige technieken de wereld kunnen veranderen in een harmonieuze samenleving.
Als kunstenaar heb je onder andere de taak om mensen een spiegel voor te houden, om een vergrootglas te leggen op de errors in de maatschappij, om mensen nieuwe ideeën en mogelijkheden voor te schotelen, om te experimenteren met deze mogelijkheden door ze in de praktijk te brengen zodat ze duidelijk worden voor andere en als voorbeeld kunnen fungeren, om desnoods op een radicale en choquerende manier mensen wakker te schudden, om het wereldbeeld en denkbeeld van mensen te laten wankelen door er een andere kijk op te geven, om een verklaring te zoeken voor het feit dat de mens is vervreemd van zichzelf en zijn omgeving en om eventueel als vrijdenker uiteindelijk nieuwe wegen of manieren te zoeken en hierbij voorop te lopen om mensen de weg te wijzen.
Steeds meer kunstenaars zijn tegenwoordig ook in de greep van materialisme en massaconsumptie, waardoor ze eigenlijk niet meer kunnen fungeren als kunstenaar. Ze zijn wel creatief en vrij, maar blijven binnen de grenzen van de consumptiemaatschappij; ze scheppen consumeerbare kunst om zo deksot te verdienen. Ze zijn onbewust meer bezig met het verdienen van geld dan met hun missie als kunstenaar… Zo zitten ook vast in de sleur van de maatschappij.
Als avant-garde en als vrijdenkers zijn kunstenaars eigenlijk in staat om als eerste de stap naar ecologisch leven te zetten. Zij zouden hiermee kunnen experimenteren en hun creatieve vermogens en vrije manier denken kunnen inzetten om te proberen een nieuwe werkelijkheid te creeeren, te zoeken naar nieuwe mogelijkheden.
Want waarom houden we ons bezig houden met het maken van huiskamerkunst als de wereld vergaat?
Wij, Lotte en Renée, houden ons hier in ieder geval wel mee bezig en we hopen dat we als kunstenaars een bijdrage kunnen leveren een het onderzoek naar een nieuwe manier van leven; een leven waarin de mens in harmonie met zichzelf en met de natuur kan leven.
Lotte Blum en Renée Verberne
